Witamina D3 - witamina słońca

Witamina D3 (cholekalcyferol)
Witamina D to grupa związków chemicznych o budowie sterydowej mająca zdolność zapobiegania krzywicy. Zaliczamy do tej grupy: kalcyferol (prowitamina D1), ergosterol (prowitamina D2) – syntetyzują rośliny i grzyby, 7-dehydrocholesterol (prowitamina D3) – zawarty w tranie. Witamina D1 to mieszanina wielu związków o działaniu przeciwkrzywiczym. Witamina D1 to kalcyferol, D2 to ergokalcyferol, a witamina D3 to cholekalcyferol.
Witamina D łatwo przenika z jelit do krwi. Nie jest hydrolizowana przez lipazy. Jest transportowana z jelit do układu krążenia przez układ limfatyczny formie chylomikronów. Ponadto łączy się z lipoproteinami krwi i jest transportowana do wątroby oraz skóry. Ze skóry do wątroby witamina D jest transportowana przez białko DBP. Prowitaminy D zanim ulegną hydroksylacji są gromadzone w tkance podskórnej oraz mięśniach.
Wspomniane prowitaminy w organizmie są metabolizowane do witaminy D. Pierwszy etap przemian zachodzi w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego o dł. 230-315 nm. Promienie powodują pęknięcie wiązania między 9 a 10 atomem węgla w układzie steroidowym. W drugim etapie przemian w wątrobie dochodzi do hydroksylacji witaminy D3 do 25-hydroksycholekalcyferolu. Potem w nerkach dochodzi do kolejnej hydroksylacji przy węglu 1, przez co powstaje 1,25-dihydroksycholekalcyferol (1,25(OH)2-D3). Jest to aktywna postać witaminy o charakterze hormonu. Aktywna witamina D pobudza syntezę białek transportujących i wychwytujących wapń w obrębie jelita cienkiego, kanalików nerkowych i tkanki kostnej. Następuje więc zwiększona resorpcja wapnia z jelit do krwi, zwrotna resorpcja wapnia w nerkach oraz wbudowywanie wapnia w tkankę kostną. Dotyczy to również fosforu. Zatem aktywna witamina D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową ustroju. Wspomaga wchłanianie i wykorzystanie wapnia i fosforu - dwóch pierwiastków, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu kostnego i zębów.
Jej niedobór doprowadza więc do zaburzeń wchłaniania wapnia i fosforu. Dochodzi wówczas do wydzielania przez przytarczyce parathormonu - hormonu, który zwiększa uwalnianie wapnia z kości. Konsekwencją jest upośledzenie mineralizacji kości, a co za tym idzie - choroby układu kostnego, m.in. krzywica, osteopenia i osteoporoza.
W związku z tym, że witamina D odpowiada za utrzymanie prawidłowego stężenia wapnia we krwi, który jest niezbędny w procesie przechodzenia impulsu nerwowego i skurczu mięśni, umożliwia także prawidłowe działanie układu nerwowego i mięśniowego.
Prawidłowe stężenie 1,25(OH)2D3 waha się w granicach 30-75 pg/ml.
Stałe przyjmowanie witaminy D3 wzmacnia kości i redukuje ryzyko złamań osteoporotycznych nawet o ok. 40%.
Witamina D, a konkretnie jej aktywny metabolit - 1,25-Dihydroksycholekalcyferol, w skrócie 25(OH)D3, może zapobiec rozwojowi m.in. nowowór prostat, sutka, jajnika, płuc, czerniaka i jelita grubego. Słoneczna witamina hamuje namnażanie się komórek nowotworowych oraz proces tworzenia się nowych naczyń krwionośnych (angiogenezę), które odżywiają guza i bez których nie może się rozwijać. Ponadto przyśpiesza śmierć (apoptozę)t komórek rakowych. Dowiedziono, że u osób ze stężeniem 25(OH)D3 wyższym niż 50 nmol/l (20 ng/ml), ryzyko rozwoju nowotworów prostaty i jelita grubego jest mniejsze nawet o 30-50% .
Ponadto witamina D może pomóc także osobom, które są już chore na raka. Pochodne witaminy D już teraz znajdują zastosowanie w terapii nowotworów prostaty, a mogą być także pomocne w leczeniu raka jelita grubego. Udowadniają to naukowcy z Uniwersytetu Edynburskiego (Wielka Brytania), których wyniki badań zostały opublikowane w "Journal of Clinical Oncology" w 2014 r. Wynika z nich, że u osób chorych na raka jelita grubego, które miały wysokie stężenie witaminy D we krwi, szanse na 5- letnie przeżycie było o 50 proc. większe niż u osób, które miały najniższe stężenie tej witaminy we krwi. Prawdopodobne działanie witaminy D polega na tym, że uwrażliwia ona komórki nowotworowe na cytostatyczne działanie leków przeciwnowotworowych. Dzięki temu chemioterapia i inne standardowe metody leczenia są bardziej efektywne.
Witamina D w połączeniu z wapniem może pomóc w profilaktyce nadciśnienia tętniczego i chorób z nim powiązanych. W przeprowadzonych badaniach suplementacja tych dwóch związków (w dawkach 8000 IU witaminy D i 1200 mg wapnia) spowodowała znaczny spadek ciśnienia skurczowego o około 9 proc. i mały spadek ciśnienia rozkurczowego.
Dodatkowo witamina D jest odpowiedzialna za utrzymanie prawidłowego poziomu białka, które wchodzi w skład "dobrego" cholesterolu HDL. U osób z wyższym poziomem witaminy D we krwi stwierdzono wyższy poziom HDL (w porównaniu do osób z niskim poziomem tej witaminy w surowicy). W związku z tym witamina D może zapobiec spadkowi "dobrego" cholesterolu, a co za tym idzie – rozwojowi miażdżycy i chorób nią spowodowanych, takich jak: choroba wieńcowa, zawał serca czy udarow.
W latach 80. i 90. XX wieku udowodniono, że witamina D jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek b wysepek Langerhansa trzustki. Witamina D działa stymulująco na wydzielanie insuliny, utrzymuje prawidłowe stężenie glukozy we krwi, przez co może zapobiec cukrzycy typu II (insulinoniezależnej).
Witamina D3 korzystnie wpływa na sprawność układu immunologicznego człowieka odpowiedzialnego za zwalczanie infekcji wirusowych i bakteryjnych. Jak wynika z badań, przyjmowanie przez pacjentów terapeutycznych dawek witaminy D3 redukuje ryzyko infekcji grypopodobnych od 36% do 50%, ich przebieg jest zazwyczaj znacznie bardziej łagodny, a czas trwanie choroby jest krótszy
Witamina D tłumi procesy zapalne oraz pobudza układ odpornościowy organizmu. W chorobach alergicznych witamina D zwiększa produkcję przeciwalergicznych i przeciwzapalnych cytokin wytwarzanych przez komórki immunologiczne, które mają działanie silnie przeciwzapalne i przeciwalergiczne. Osoby z chorobami alergicznymi np. z katarem siennym, astmą oskrzelową lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP) powinny przede wszystkim zwracać uwagę na dobre zaopatrzenie w witaminę D, ponieważ u nich niedobór witaminy D zwiększający ryzyko wystąpienia infekcji dróg oddechowych jest szczególnie częsty.
Witamina D3 ma duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i dobrego samopoczucia. Odpowiedni poziom witaminy D3 może nas chronić przed depresją, otępieniem i chorobą Alzheimera W przypadku stwardnienia rozsianego (SM) właściwy poziom witaminy D3 znacznie obniża ryzyko zachorowania na tę chorobę.
Niski poziom witaminy D3 może powodować dyskomfort, uczucie zmęczenia, przygnębienie charakterystyczne dla okresu jesienno-zimowego.