Dziurawiec – ziele św. Jana

Już wkrótce wigilia św. Jana i z tej okazji chciałbym przedstawić zioło poświęcone św. Janowi – Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum).

Jego właściwości lecznicze znane były już w średniowieczu. Znany także jako: świętojańskie ziele, żółtokwioutka, żółte dzwonki, ziele świętego Jana, zanowyt, arlika, michałkowate ziele, dziurawik, krzyżowe ziele, dzwoneczki, dzwonki, dzwonki Panny Marii, dzwoniec, krew Matki Bożej, krew Pana Jezusa, krewka, krzyżowe ziele. Nazwa: świętojańskie ziele lub ziele świętego Jana wg niektórych pochodzą stąd, iż roślina ta zakwita około 24 czerwca i wtedy ma też w sobie najwięcej substancji czynnych - leczniczych. Inni nazwę tę wywodzą od Rycerzy św. Jana Jerozolimskiego którzy używali go do leczenia ran w czasie wypraw krzyżowych w Ziemi Świętej. Nazywano dziurawiec fuga daemonum (ucieczka demonów) . Nazwa ta sugeruje, iż używano jej do wypędzania duchów nieczystych. Roślina ta bowiem była rekwizytem egzorcystów wypędzających diabła (schyłek średniowiecza). Ja jednak uważam, że nazwa ta wiąże się z bardzo silnym działaniem przeciwdepresyjnym na organizm człowieka.

Ziele dziurawca – Herba Hyperici (Johanniskraut) od zawsze było używane jako środek żółciopędny i przeciwbiegunkowy, normalizujący pracę przewodu pokarmowego. Walory lecznicze dziurawca zwyczajnego zostały opisane przez uczonych starożytnych: Hippokratesa (460-377 p.n.e.), Theofrastusa (372-287 p.n.e.), Dioskoridesa (pierwszy wiek n.e.), Galena (130-200 n.e.) i Pliniusza w Księdze XXIV jego „Historianum mundi” oraz Paracelsusa (1493-1541) Obecnie zalecany jest również w fitoterapii chorób układu nerwowego i rośnie liczba osób stosujących go w okresie jesienno-zimowym przy spadku nastroju oraz w stanach depresyjnych. Można łączyć go z ekstraktami z żeń-szenia oraz różeńca górskiego. Tylko wyciągi alkoholowe i ekstrakty suche z dziurawca zawierające hiperycynę, ksantony i floroglucyny działają przeciwdepresyjnie i uspokajająco. Poprawiają samopoczucie, wzmacniają, uodparniają na stres, działają adaptogennie. Dodatkowo usprawniają procesy uczenia się i zapamiętywania oraz odtwarzania informacji. Przywracają chęć do życia dodając energii i wigoru. Dodatkowo poprawiają trawienie i pobudzają przemianę materii. Działanie jest odczuwalne po dłuższym i regularnym zażywaniu preparatów dziurawca. Hiperycyna jest inhibitorem monoaminooksydazy (MAO) podobnie jak wiele obecnie stosowanych syntetycznych leków przeciwdepresyjnych. Dziurawiec działa przeciwdepresyjnie również poprzez hamowanie wchłaniania zwrotnego dopaminy, serotoniny, kwasu gamma-aminomasłowego GABA, glutaminianu i noradrenaliny. Podnosząc stężenie tych mediatorów dziurawiec poprawia nastrój, wyzwala zadowolenie, radość.

Wyciągi olejowe i wodno-alkoholowe stosowane są w leczeniu trudno gojących się ran. Hiperforyna działa antybakteryjnie. Naftodiantrony dziurawca mają właściwości przeciwwirusowe. Karotenoidy, chlorofil i pochodne floroglucyny pobudzają ziarninowanie ran, olej dziurawcowy może być stosowany na blizny pooperacyjne w tym po cesarskim cięciu. Surowiec zawiera naftodiantrony 0,05-0,3% (hiperycyna, pseudohiperycyna, hiperforyna, adhiperforyna); flawonoidy 3-4% (hiperozyd, kwercytryna, izokwercytryna, rutyna, kaempferol, kwercetyna); garbniki (7-16%), leukocyjanidyny), kwas nikotynowy, witaminę C, karoteny, cholinę, fitosterole (beta-sitosterol), flobafeny, pektyny. Zawartość olejku eterycznego waha się w granicach 0,05-0,9%. Właściwości ściągające oraz znoszące nieżyt układu pokarmowego nadają garbniki, których może być w zielu nawet 16%. Dawka 2 - 4 g ziela zawiera około 0,2-1 mg hiperycyny.

Olej dziurawcowy przygotowanie:

Świeże kwiaty dziurawca (Flos Hyperici) dobrze rozdrobnione zwilżamy spirytusem, a następnie zalewamy ciepłym olejem słonecznikowym, lnianym, migdałowym, ostropestowym, sojowym, ryżowym lub kukurydzianym w proporcji 1:1 i macerujemy kilka tygodni (3-4 maks.)

Olej dziurawcowy działa przeciwzapalnie na skórę, antyseptycznie i gojąco. Przyśpiesza gojenie ran.

Preparaty dziurawca zwiększają wrażliwość na promienie słoneczne, dlatego trzeba zachować odpowiednią ostrożność o kresie letnim i unikać ekspozycji na słońce.

Podany doustnie wybitnie wzmaga wydzielanie żółci. Pobudza przemianę materii, znosi stany znużenia i depresji. Poprawia wydajność intelektualną. Można go zażywać równocześnie z miłorzębem, yerba mate, guaraną, wąkrotką azjatycką.

Łagodzi objawy trądziku przede wszystkim młodzieńczego. Poprawia gojenie zmian trądzikowych.

Jest wskazany w przebiegu chorób zakaźnych i w okresie rekonwalescencji. Olej dziurawcowy można zażywać po 1-2 łyżeczki dziennie. Efekty zażywania są widoczne po około 2-3 tygodniach.

Olej dziurawcowy obniża dodatkowo poziom cholesterolu i cukru we krwi.

W leczeniu chorób skóry (odleżyny, liszaje, łuszczyca, oparzenia, owrzodzenia) można go mieszać z tranem, olejem rokitnikowym, wyciągiem olejowym z żywokostu lub pokrzywy.

Więcej informacji na temat dziurawca i jego zastosowania w sklepie zielarsko-medycznym Herbamed Plus ul. Dietla 50, Kraków. Serdecznie zapraszamy